Gelişim, bireyin fiziksel, motor, bilişsel, dil, sosyal ve cinsel alanlarda sürekli ilerleme kaydeden değişimidir. Her birey aynı gelişim evrelerinden geçer ve bu süreçte bireyden beklenen bulunduğu yaş dönemine ait gelişim özelliklerini gerçekleştirmesidir. Gelişim özelliklerinin bilinmesi, bireyin bulunduğu yaş dönemine ait davranışları  gerçekleştirmede gecikme olup olmadığının belirlenmesini sağlar. Bu doğrultuda çocuğun gelişimine yönelik etkili ve verimli eğitim sunulması bakımından da önemlidir.  

Bireyin gelişim alanlarından biri olan ve diğer gelişim alanlarını da doğrudan etkileyen motor gelişim, bireyin yaşamı boyunca süren hareket, biyolojik özellikler ve çevre koşullarının etkileşimiyle ortaya çıkan motor becerilerdeki gelişim olarak tanımlanmaktadır. Gallahue (1995) in kum saati modelinde motor gelişim evrelerini yaş dönemlerine göre sıralamıştır. İlk dönem olan refleksif hareketler anne karnından dört aya kadar olan dönem (bilgi kodlama evresi) ve dördüncü aydan yaşamın birinci yılına kadar olan dönem (bilgi kodu çözme evresi) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bacaklarını kollarını hareket ettirme, ayakları ile oynama, birinin parmağını tutma, elini yumma, kucaklama refleksi gibi hareketleri içermektedir. İlkel hareketler evresi ise doğumdan iki yaşına kadar olan süreyi kapsar. Refleks baskılama ve ilk kontrol evrelerini barındırır. Başını ve gövdesini kontrol etme, emekleme, yürüme gibi becerilerin gerçekleştiği evredir. Başlangıç, şekillenme ve ustalaşma evrelerinden oluşan, 2-7 yaş arası dönemi kapsayan temel hareketler döneminde koşma, bağımsız olarak merdiven inip çıkma, bisiklete binme, top oynama, zıplama, acemice kalem, makas, yapıştırıcı kullanma gibi becerileri içermektedir. Motor gelişim, ustalaşma evresinde çocuğun çevreyi daha iyi algılaması ve kendini daha iyi ifade etmesi için koşma, atlama, zıplama, dans etme, bloklarla yapılar inşa etme, ip atlama, top oynama, paten kayma, bisiklete binme gibi daha çok kaba motor becerilerini kullandığı yeteneklerini içermektedir. Aynı zamanda hamur yoğurmayı, kesme işlemleri yapmayı, boyama yapmayı ve anne, baba, öğretmen ya da akranlarını taklit etmeyi de daha çok ince motor beceriler gerektiren yetenekleri barındırmaktadır. 5-6 yaşında bir çocuğun sergilemesi gereken küçük kas becerileri; kalem tutma, büyük harflerle adını yazma, küçük harfleri ve kare- üçgen kopya etme, sınırlı alan boyama, kalemtıraşı işlevine uygun kullanma, çekiçle çivi çakma, koşarken yerden nesne alma olarak belirtilmiştir. 

Erken çocukluk dönemindeki motor becerilerin gelişiminin etkisi yaşam boyu sürmektedir. Erken çocuklukta motor gelişimin desteklendiği yerlerden biri olan okul öncesi eğitimde çocukların motor gelişimleri sistemli bir eğitimle desteklenerek ilkokul dönemine hazırlanır. İlkokul öğretmenlerinin okul öncesi eğitimden beklentisi çocukların motor gelişimiyle yakından ilişkili olan ince ve kaba motor becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmaların yapılmış olmasıdır. İlkokul öğretmenleri aynı zamanda ilkokula başlayan çocuklardan düğme ilikleme, fermuar açıp kapatma, ayakkabı bağcıklarını bağlama, kıyafetlerini giyme, tuvalet ihtiyacını giderebilme becerilerine sahip olmasını beklemektedir. Öğrencilerin motor gelişiminde bireysel farklılıklarından, yetersizlik türünden, okula erken başlamasından, hiç okul öncesi eğitim almamış olmasından kaynaklanan gecikmeler yaşanabilmektedir. Bu öğrencilerin ince motor becerilerinin gelişimi için öğretimsel uyarlamalar ve çeşitli etkinlikler yapmak gerekebilir.

İlk çocukluk döneminde çocukların motor gelişimlerini desteklemek için eğitimciler çocukların özgürce hareket edebilecekleri, oyunlar oynayabilecekleri ortamlar sunmalıdır. Oyunlarda yoğurma, oyun hamurlarına şekil verme, kalem, fırça, parmak boyası, kesme, yapıştırma gibi etkinliklerin sürekliliği öğrencilerin ince motor becerilerini geliştirir. Öğrencilerin bahçede, doğa ile iç içe bitki ekip dikme, bireye uygun kazma, sulama etkinliklerine katılımları sağlanarak motor becerilerinin gelişimine katkı sağlanabilir. Çocukların ellerine uygun budama makasları ile ince dalları budama, kesme etkinlikleri yapılabilir. Çocukların dans etme, öğretim yöntemi olarak kullanılan drama yöntemi ile de motor becerileri geliştirilebilir. Bloklardan yapı inşa etme, yapboz gibi el- göz koordinasyonunu ve motor becerileri geliştiren oyunlarda öğrencinin özelliklerine göre basitten karmaşığa giden bir yol izlenebilir. Bunun yanında öğrenci bir grubun parçası olduğunda onun özelliklerine uygun sorumlulukların verilmesi katılımını arttırmaktadır. Her öğrencinin bireysel özellikleri göz önünde bulundurularak eğitim programları tasarlamak önemlidir. 

Farklı bireysel özelliklere sahip öğrencilerin bulunduğu sınıflar ve okullar düşünüldüğünde her öğrencinin hazır bulunuşluğu, öğrenme hızı, sosyo-ekonomik düzeyi, öğretimsel yaşantısı, dili, fiziksel özellikleri farklılık göstermektedir.  Öğrencilerin motor becerilerini geliştirmek ve kapsayıcı bir sınıf ortamı oluşturup tüm öğrencilerin eğitime tam katılımını sağlamak için uyarlamalar yapılmalı, etkililiği ve verimliliği araştırılmış eğitim programları (fiziksel aktivite, hareket, spor, egzersiz, motor gelişim vb.) uygulanmalıdır. Öğrencinin gelişimini desteklemek için öğretmen, öğrenci aile iş birliği oldukça önemlidir. Öğrencinin akranları ile benzer aktiviteleri yapması, birlikte çalışmak bir gruba ait olma, birlikte hareket etme, sosyalleşme, yardımlaşma gibi becerileri kazandırır. Sporun çocukların yalnızca fiziksel değil birçok gelişim alanına doğrudan olumlu etkisi olduğu kanıtlanmıştır. 
(Duygu Doğuş - Kırıkkale Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Özel Eğitim Öğretmeni)